Krótka historia America’s Cup

---

W sierpniu 1851 roku amerykański szkuner regatowy America przypłynął do Londynu z okazji wystawy światowej.

Londyńczycy potraktowali Jankesów z angielską flegmą i puszczali te zaczepki mimo uszu. Do czasu. Amerykanie rzucali swoje wyzwanie co raz głośniej i zaczęli je wręcz publikować w gazetach. Nawet angielska powściągliwość kiedyś się kończy i gentlemani z Royal Yacht Squadron postanowili pokazać co znaczy być morską potęgą z tradycjami. Ku zdziwieniu Anglików okazało się jednak, że Amerykańskie zapowiedzi nie były bezpodstawne. Jankesi wygrali regaty, choć nie do końca czysto, ponieważ ominęli jeden ze znaków. Mimo że na mecie byli pierwsi, nie było jasne czy nie zostaną zdyskwalifikowani. Spór nie został rozstrzygnięty przez sędziów. Gościnni Londyńczycy wycofali protest pozwalając Amerykanom cieszyć się zwycięstwem. Srebrny dzbanek pojechał do Ameryki! Załoga i właściciele jachtu America przekazali puchar rodzimemu klubowi New York Yacht Club (NYYC) do czasu aż ktoś zdoła mu ten puchar odebrać w sportowej walce.

W taki sposób narodziła się legenda najstarszego i najbardziej pożądanego trofeum sportowego na świecie.

Szkuner America, ktorego imieniem nazwany został srebrny dzban

 

Oczywiście pierwsi zgłosili się „po odbiór” nagrody Brytyjczycy, których duma została boleśnie nadwątlona poprzez jego utratę. Z powodu wojny przygotowania trwały aż do 1870 roku. Zwyciężyli Amerykanie, którzy zgodnie z założeniami z dumą pozostawili puchar w gablocie NYYC. Taki obrót sprawy miały przez kolejne dziesiątki (w sumie ponad sto) lat do roku 1983-go. Pomimo licznych zmian w formule wyścigu, udoskonaleń kolejnych pokoleń konstrukcyjnych jachtów i setek milionów dolarów w każdej kolejnej edycji regat zwyciężali Amerykanie.

Shamrock V Thomasa Liptona uznany został za najpiękniejszy jacht świata

Zawody odbywały się nieregularnie. Zgodnie z tradycją ogłaszano ich termin jeśli pojawili się śmiałkowie, którzy rzucali wyzwanie przedstawicielom zwycięskiego klubu. Do dziś miało to miejsce 34 razy.

Jedną z największych postaci w historii rywalizacji był sir Thomas Johnstone Lipton, który wielokrotnie walczył o dzban aż do późnej starości (podczas ostatnich swoich regat miał 82 lata!). W sumie zajęło mu to kilkadziesiąt lat i pochłonęło dziesiątki milionów dolarów.

Choć pucharu nie zdobył to nagrodzony został szlachectwem i honorowym członkostwem w  Royal Yacht Squadron. Era Liptona była pięknym okresem w historii Amepricas Cup, ale i w światowego jachtingu w ogóle. Jego jachty (Shamrock I, II, III, IV i V) uznawane były za najpiękniejsze na świecie. Jachty i załogi Liptona wielokrotnie bywały lepsze niż obrońcy pucharu, jednak brakowało mu szczęścia…

Największą burzę w historii zawodów wywołali w 1983 roku Australijczycy, którym po raz pierwszy udało się pokonać Amerykanów. Po 132 latach spokojnego spoczynku na honorowej półce amerykańskich klubów Puchar Ameryki popłynął do nowych zdobywców.
Było to przełamanie najdłuższego pasma sukcesów w dziejach sportu.

Wydarzenie to, oraz pomyślna próba „odbicia” pucharu stały się podstawą scenariusza nakręconego w 1992 roku filmu Wiatr (Wind).

Pomimo że było to najbardziej dramatyczne wydarzenie w dziejach regat, to cała ich historia od ufundowania nagrody podczas regat w 1851 aż do tegorocznego wyścigu finałowego godna jest ekranizacji. Od pierwszej edycji wyścigów do dziś zaszły rewolucyjne wręcz zmiany w technice, technologii budowy jachtów, jak i w wiedzy o zjawiskach zachodzących podczas żeglowania. Od samego początku w XIX wieku regaty były wyścigiem zbrojeń technologicznych na ogromną skalę, a jachty zawsze prezentowały najwyższy stopień zaawansowania i wdrażały najnowsze osiągnięcia teorii żeglowania, technologii produkcji i materiałoznawstwa.

Pierwsze łodzie były wykonane w całości z drewna a żagle z bawełny. Potem wprowadzano i łączono co raz to bardziej nowatorskie materiały. Szkielet budowano ze stali, pokrywano go miedzią, brązem, aluminium, drewnem i najprzeróżniejszymi ich połączeniami. W końcu pojawiły się laminaty, z których dziś zbudowane są zarówno całe kadłuby jak i maszty. Żagle poprzez dakron, kevlar doszły do postaci sztywnych skrzydeł, których powierzchnia nośna jest większa niż skrzydeł Jumbo Jeta! Kształty kadłuba, płetw i krój żagli również ciągle udoskonalano. Czasami zmiany były rewolucyjne.

Razem z postępem techniki zmianom ulegać musiały również przepisy wg których rozgrywano zawody. Syndykaty przygotowując się do kolejnych edycji regat niejednokrotnie sprytnie wykorzystywały luki w formule pomiarowej łodzi co prowadzało do sporów kończących się nawet przed sądami. Najbardziej spektakularną lukę w przepisach znaleźli w 1988 roku Amerykanie. Otóż w obowiązującej formule pomiarowej „deed of gift” nie było określonej liczby… kadłubów. Do rywalizacji wystawili zatem katamaran, który bez problemu wygrał z Nowozelandczykami.

Również tegoroczna edycja regat nie była pozbawiona suspensu godnego filmów Alfreda Hitchcocka. W zawodach do 9 zwycięstw Amerykańscy obrońcy pucharu przegrywali już 1:8 i taką stratę odrobili kończąc  zawody wynikiem 9:8!

W tej edycji kosmiczne maszyny napędzane potężnymi płatami i unoszące się nad wodą na hydroskrzydłach pokazywane były live w Internecie w jakości HD i w doskonałej realizacji. Na każdym jachcie były kamery i operator żebyśmy mogli jak najlepiej zobaczyć przebieg rywalizacji bez względu na to w jakiej części świata jesteśmy.

Żeglarstwo, które było zawsze sportem skazanym na marną widowiskowość stało się godnym przeciwnikiem  widowiskowych dyscyplin.

Co będzie w kolejnej edycji?…

Ktoś ma pomysł co można jeszcze osiągnąć w technice żeglowania i relacjonowania?…

Animacja przedstawiająca zasadę działania kosmicznych wodolotów, które brały udział w tegorocznej edyzji regat: